خیلیها بخاطر رهایی از سروصدای محیطهای پرسر و صدا به کتابخانههای عمومی پناه میبرند؛ حال سئوال اینجاست که یک سالن مطالعه خوب از چه استانداردهایی باید برخوردار باشد؟ قطعاً، نخستین پاسخ سکوت است.
به گزارش ایران آنلاین، دومین پاسخ، داشتن فضای روشن و پرنور است تا به راحتی مطالعه کنیم و در درازمدت با مشکلاتی از جمله ضعف بینایی مواجه نشویم. پاسخ سوم نوع و نحوه چیدمان میز و صندلی و پاسخ چهارم نیز توجه به پاکیزگی و بهداشت محیط کتابخانههاست. موارد دیگری هم میتوان به این گزینهها اضافه کرد ولی اصلیترین موارد اینها هستند که در هر سالن مطالعهای حتماً باید وجود داشته باشند.
حالا سوال اصلی اینجاست که سالنهای مطالعه در اردبیل تا چه اندازه از این استانداردها برخوردارند؟
رسول محبوبی که یک دوره طولانی برای آماده شدن برای کنکور در سالن مطالعه کتابخانه شهید مطهری مطالعه میکرد درباره استانداردهای سالن مطالعه این مکان در گفت و گو با ایرانآنلاین میگوید: مهمترین مشکل مطالعه در این مکان، نبود سکوت و آرامش است؛ مراجعهکنندگان مدام با هم حرف میزنند، آنهم با صدای بلند. گاهی برای هشدار دادن به این افراد با خودکار روی میز چند ضربه میکوبیم ولی اثری ندارد که هیچ، خود این عمل با تداومش به تشدید سروصدا کمک میکند. صدای زنگ موبایل یکی دیگر از موارد آزاردهنده است. بعضیها دانسته و ندانسته گوشی خود را روی بیصدا نمیگذارند و گوشی که یک مرتبه زنگ میزند حواس آدم به کل پرت میشود.
محمد خدایی دانشجویی است که بسیار از فضای سالنهای مطالعه گلایه دارد. وی در گفت و گو با ایرانآنلاین تصریح میکند: سروصدا که همیشه هست و همه ما گویا به این وضعیت عادت کردهایم و متأسفانه مسائل دیگری نیز وجود دارد که آزارش کمتر از سرو صدا در فضای کتابخانهها نیست؛ اینکه وقتی میخواهی پشت میز بنشینی با صحنهای مملو از زبالههای خوراکی مواجه شوی، اصلاً خوشایند نیست. از پاکت چیپس گرفته تا خردهریزههای کیک و کلوچه و... سطح اکثر میزها هم بیشتر مواقع گرد و خاکی است، بطوریکه قبل از نشستن باید میز و صندلی را با دستمال تمیز کنیم و بعد بنشینیم.
حسین حبیبزاده، فرد دیگری که ساعاتی از روزش را برای مطالعه در کتابخانه عمومی شهر میگذراند، در گفت و گو با ایران آنلاین میگوید: کتابخانههای عمومی اکثراً در مرکز شهر قرار دارند و امکان دسترسی برای همه شهروندان وجود ندارد که انتظار داریم با احداث کتابخانههای جدید، امکان مطالعه برای شهروندان دور از مرکز نیز فراهم شود چرا که گاهاً وقتی به کتابخانه میرسیم جای مناسبی برای نشستن و مطالعه نمییابیم.
از او می پرسم منظورت از جای مناسب چیست؟ میگوید: جای مناسب جاهایی است که نزدیک پنجره قرار دارند و نورگیری خوبی دارند؛ چون میزهایی که وسط سالن قرار گرفتهاند از نور کافی برخوردار نیستند؛ این در حالی است که من بخاطر شلوغی خانه و محلهمان این همه راه را طی میکنم تا به اینجا برسم و بتوانم به راحتی مطالعه کنم.
یک کارشناس کتابداری در گفت و گو با ایران آنلاین، درباره راههای ایجاد فضای مناسب برای مطالعه در سالنهای کتابخانه میگوید: باید قوانینی سفت و سخت برای استفاده از کتابخانههای عمومی تدوین شود و بر اجرای آنها نظارت کامل صورت گیرد؛ تردد و تجمع بیش از حد معمول در سالن ورودی و تالارهای مطالعه ممنوع است؛ استفاده از کارت عضویت فقط برای صاحب کارت مجاز بوده و هرگونه جابجایی یا استفاده از کارت دیگران ممنوع است؛ بنابراین مراجعهکننده ها فقط با ارائه کارت عضویت، مجاز به استفاده از خدمات کتابخانه اعم از مخزن کتاب یا سالن مطالعه هستند.
محمد خدایی ادامه میدهد: در واقع باید مراجعه کنندگان بدانند که باید از رزرو کردن میزو صندلی در محیط کتابخانه یا جابه جایی صندلیها خودداری کنند اما در مجموع این قوانین اجرا نخواهد شد، مگر با جدیت و نظارت عوامل کتابخانهها و همکاری مراجعهکنندهها.
وی تصریح میکند: استقرار غیراصولی کتابخانهها در سطح شهر باعث شده که بعضی از کتابخانهها بیش از حد ظرفیت مراجعهکننده داشته باشند و برخی دیگر کمتر از ظرفیت. به عنوان مثال، کتابخانه عمومی فدک با آن همه امکانات و سالن مطالعه مناسب همیشه خلوت است. چون هم مسیرش دور است و هم اینکه اصلاً بعضیها از وجود چنین کتابخانهای اطلاع ندارند. باید تبلیغاتی در این راستا انجام گیرد تا با مراجعه یکسان به تمام کتابخانهها از ظرفیت همه کتابخانهها استفاده شود.
خدایی در ادامه صحبتهایش اضافه میکند: بیتوجهی مسئولان کتابخانهها و نبود نظارت کافی بر سالنهای مطالعه باعث میشود که عده ای از این وضعیت سوءاستفاده کنند و حقوق دیگران را زیر پا بگذارند؛ برای بهبود این وضعیت باید نظارت سرسختانهای بر سالنهای مطالعه داشته باشند.
مدیرکل کتابخانه های عمومی استان اردبیل در این زمینه در گفت و گو با ایران آنلاین با اعلام اینکه کتابخانههای عمومی به عنوان نهاد عمومی غیردولتی است، میافزاید: کتابخانههای عمومی استان اردبیل از سال 83 به عنوان نهاد مستقل از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منفک و با عنوان « نهاد کتابخانه های عمومی کشور» فعالیت خود را در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی آغاز کرد.
پروانه رضاقلیزاده ادامه میدهد: این نهاد فرهنگی از بدو تأسیس در حوزه های مختلف بویژه توسعه فضا های فیزیکی کتابخانه ای تجهیز و بروز رسانی امکانات کتابخانه ای متناسب با شرایط موجود و همسان با استاندارد های موجود در سطح کشو بویژه در حوزه تجهیزات چوبی کتابخانهای و تجهیزات فنآوری اطلاعات، گسترش چشمگیری را درطول نزدیک به دو دهه، تجربه کرده است.
این مسئول میافزاید: در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی نیز علاوه بر رسالت اصلی کتابخانهها در ارائه خدمات کتابخانه ای و امانت کتاب؛ با اجرای برنامههای شاخص فرهنگی و ترویجی در توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی پیشگام بوده است.
رضاقلیزاده ادامه میدهد: این نهاد فرهنگی با برنامهریزی در طول این 17 سال از آغاز فعالیت خود، تقریبا بیش از 50 درصد به فضاهای کتابخانهای استان افزوده و تعداد کتابخانههای عمومی از 48 باب در زمان تفکیک این نهاد از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بیش از 80 باب رسیده که تعدادی از کتابخانهها نیز با مشارکت سایر ارگانها و نهادهای فرهنگی ایجاد شده است.
وی با بیان اینکه در توسعه کتابخانهها توسعه متوازن به لحاظ جغرافیایی در نظر گرفته است، تصریح میکند: در همه شهرستانها یکی از شاخصهای ایجاد کتابخانه پراکندکی این مکانهای فرهنگی از نظر جغرافیایی در نظر گرفته شده و مناطق حاشیه شهرها از اولویت بیشتری برخوردار بوده است.
این مسئول در ادامه اظهار میدارد: ایجاد قرائتخانه برای مطالعه دانشجویان و دانشآموزان در حوزه وظائف شهرداریهاست و سالنهای موجود در کتابخانه های عمومی به لحاظ محدویت فیزیکی قابلیت پاسخگویی به خیل عظیم دانشجویان و دانشآموزان را ندارد و این مطالبه عمومی باید به سوی شهرداران هر شهر گسیل شود.
مدیرکل کتابخانههای عمومی استان اردبیل میافزاید: کتابخانههای عمومی از لحاظ تجهیزات کتابخانهای متناسب با استانداردهای موجود کشوری و از لحاظ روشنایی و سایر تجهیزات اعم از میز و صندلی با تجهیزات استاندارد کشوری تجهیز میشود اما علاوه بر این موارد، نکته مهم دیگری که به نظرم نباید از غافل بود رسالت فرهنگی کتابخانههای عمومی است. تربیت انسانهای قانونمدار و آگاه به حفظ حقوق دیگران رسالت مهم فرهنگی است که باید به آن توجه شود.
وی، نهادینه کردن فرهنگ حفاظت از محیط زیست و توجه به بهداشت محیط را مد نظر قرار میدهد و میگوید: اینکه علیرغم توصیههای مکرر به مراجعین به کتابخانههای عمومی، متأسفانه بعد از اتمام ساعت کاری سالن مطالعه، با حجم انبوهی از تولید زبالههای خوراکی در سالنهای مطالعه مواجه میشویم، نشان از ضعف فرهنگی در این حوزه است که باید با کمک رسانهها فرهنگ صیانت از محیط زیست را در میان نوجوان و جوانان نهادینه کنیم.