روزنامه ایران:  برای آنکه صادرات یک کشور روند مثبت و صعودی داشته باشد و تجار به صورت سیستماتیک و منظم در کشور هدف فعالیت کنند، به رایزن بازرگانی نیاز است؛ چرا که این گروه با آگاهی از کشور هدف می‌‌توانند مشاوره‌های دقیق به فعالان اقتصادی و تجار بدهند. در دولت گذشته، سازمان توسعه تجارت به دلیل نداشتن بودجه از اعزام رایزنان بازرگانی جلوگیری کرد و فعالان اقتصادی مجبور شدند بدون حامی و هدایت‌کننده، در بازار کشورهای مختلف حضور پیدا کنند و همین امر سبب شد که روند صادرات کشور نزولی شود و از سویی تجار جوان و تولیدکنندگانی که با هدف صادرات تولید کرده بودند و می‌‌خواستند وارد بازار صادراتی دنیا شوند، هیچ راهنمایی نداشتند و همین امر شکست‌هایی را به آنها تحمیل کرد.

اما در دولت سیزدهم تصمیم بر این گرفته شد که طی مذاکره با سازمان مدیریت در زمینه اختصاص بودجه، موضوع اعزام رایزنان بازرگانی احیا شود. این در حالی است که در دولت گذشته، سازمان توسعه تجارت هیچ اقدامی برای اخذ بودجه با هدف حفظ رایزنان بازرگانی انجام نداد. البته برخی از تجار و فعالان اتاق بازرگانی که از سال‌های دور در زمینه صادرات فعال بودند، عنوان کردند که در دولت گذشته رایزنان بازرگانی بر اساس رابطه انتخاب شده و حتی برخی از آنها با زبان انگلیسی بیگانه بودند، به همین دلیل وجود و عدم وجود چنین رایزن‌هایی به هیچ صادرکننده‌ای کمک نمی کرد. نکته  دیگر اینکه رایزن‌های محدودی هم که در کشورهای مهم صادراتی ایران حضور داشتند، از وضعیت بازار و کشوری که در آن مستقر بودند هیچ اطلاعی نداشتند چرا که آنها فقط پشت‌میزنشین بودند.

30 رایزن تا 1402
چندی پیش علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت به «ایران» گفته بود: رایزنان بازرگانی نقش مهمی در افزایش تجارت و بازارگشایی دارند، از همین رو در تلاش هستیم تا سال 1402 تعداد رایزنان تجاری را به 30 نفر برسانیم اما هدف‌گذاری غایی ما برای سال 1404، داشتن 120 رایزن تجاری است. او افزود: در کنار اعزام رایزنان تجاری به کشورهای مختلف، ایجاد مراکز تجاری هم در دستور کار قرار گرفته است و اکنون با همکاری اتاق بازرگانی ایران، 3 مرکز فعال برای ارائه خدمات و توسعه بازار با کشورهای سوریه، امارات و قزاقستان در حال پیگیری است.
پیمان‌پاک تأکید کرده بود، سعی سازمان توسعه تجارت این است که در هر کشوری شبکه رایزن تجاری را فعال کنیم تا در راستای این امر، صادرات کشور رونق بگیرد و حضور پایدار در کشورهای هدف صادراتی داشته باشیم.

آلمان 213 رایزن دارد
در حال حاضر تعداد رایزنان بازرگانی ایران بسیار کم و محدود است و این در حالی است که کشوری مانند چین ۲۲۱ نفر و آلمان ۲۱۳ رایزن بازرگانی  دارد که  دیپلماسی اقتصادی را دنبال می‌‌کنند. همچنین  بر اساس مطالعات صورت گرفته، سازمان‌های توسعه تجارت کشورهای توسعه‌یافته و پیشتاز در زمینه صادرات حداقل ۴۰ و حداکثر ۶۱ درصد از نیروهای خود را به عنوان رایزن بازرگانی یا کادر در اختیار آنان، به خارج از کشور اعزام کرده‌اند.
احمد حسینی‌فرد، عضو هیأت مدیره اتاق صادرات و واردات اتاق ایران می‌‌گوید: با وجود اینکه ظرفیت لازم برای توسعه روابط تجاری در منطقه بسیار بالا است، اما رایزنان بازرگانی ایران هنوز نتوانسته‌اند در این بخش کارنامه خوبی داشته باشند از همین رو ضروری است رایزنان در کمترین زمان به مشاورانی توانمند و حرفه‌ای تبدیل شوند. به گفته وی، رایزنان ایرانی در کشور عراق تنها دو نفر هستند، این درحالی است که تعداد رایزنان ترکیه‌ای در این کشور به ۲۱ نفر می‌رسد؛ لذا دولت و بخش خصوصی باید یک برنامه راهبردی عملی را برای توسعه تجارت خارجی تدوین و اجرایی کنند.
مطابق قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، داوطلبان رایزنی بازرگانی علاوه بر دارا بودن شرایط عمومی باید به زبان انگلیسی یا محلی تسلط داشته باشند و افراد واجد امتیاز لازم از آزمون تعیین سطح زبان انگلیسی وارد مراحل بعدی انتخاب شده و باید در آزمون تخصصی مطابق سرفصل‌های مندرج در دستورالعمل ۲۰۰۳ وزارت صمت شرکت کنند. همچنین داوطلبان لازم است ۷۰ درصد نمره قبولی در مصاحبه داخلی سازمان توسعه تجارت ایران و کمیته نهایی متشکل از رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران، معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت صمت، رئیس مرکز نوسازی و تحول اداری وزارت صمت، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و رئیس اتاق تعاون ایران را نیز کسب کنند.

جبران خلأهای گذشته
محمد نیکفر، عضو اتاق بازرگانی ایران به «ایران» گفت: سازمان توسعه تجارت با داشتن رایزن بازرگانی، می‌‌تواند در عرصه بین‌الملل نقش‌آفرین باشد؛ البته در دوره جدید (دولت سیزدهم) این سازمان در حال آماده‌سازی زیرساخت و انجام مذاکره «بی تو بی» با کشورهای همسایه است تا حضور فعالان اقتصادی و تجار در کشورها روان‌تر و بدون مشکل باشد، این اتفاق بسیار خوبی است چرا که حذف مشکلات باعث علاقه‌مندی تجار به افزایش صادرات می‌‌شود.
او ادامه داد: در دولت گذشته و زمانی که کمبود بودجه وجود داشت، سازمان توسعه تجارت نسبت به حذف رایزنان بازرگانی اقدام کرد و این در حالی است که تجار با تکیه بر رایزنان تجاری، می‌‌توانند سهم بیشتری از بازار صادراتی داشته باشند. بسیار خوشحال‌کننده است که سازمان توسعه تجارت به سمت افزایش تعداد رایزنان بازرگانی رفته است. امیدواریم از افرادی استفاده شود که توانمند باشند و بتوانند مذاکرات اساسی انجام دهند. به هر ترتیب نمی‌توان انتظار داشت که تمام مشکلات صادراتی ایران توسط سازمان توسعه تجارت حل شود، رایزنان تجاری می‌‌توانند با ارتباط‌گیری مناسب، مشکلات و چالش‌ها را حل کنند.
عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: توان صادراتی ایران نسبت به گذشته بسیار بهبود پیدا کرده است از این‌رو با همکاری بین سازمان توسعه تجارت و وزارت امور خارجه می‌‌توان روند صادراتی کشور را تقویت و خلأهای گذشته را جبران کرد.

نقش 10 درصدی رایزنان در تجارت
در این باره احسان قمری، کارشناس حوزه تجارت می‌‌گوید: اهمیت حضور رایزنان بازرگانی در کشورهای مختلف به عنوان خط مقدم دیپلماسی اقتصادی و تجاری کشور‌ها به اندازه‌ای است که کشورهای مختلف، سرمایه‌گذاری‌های معتنابهی در این حوزه انجام داده‌اند به نحوی که تعداد رایزنان بازرگانی کره جنوبی در خارج از کشور ۱۴۱ نفر، چین ۲۲۱ نفر، آلمان ۲۱۳ نفر، فرانسه ۱۵۶ نفر، ژاپن ۱۴۳ نفر و هند ۱۹۸ نفر است. هر رایزن بازرگانی در میان‌مدت قادر است بین ۶ تا ۱۰‌ درصد حجم تجارت کشورش با کشور هدف را افزایش دهد.
او درباره در نظر نگرفتن بودجه برای رایزنان تجاری گفت: لازم است دیدگاه هزینه‌ای وجود رایزنان بازرگانی به دیدگاه سرمایه‌گذاری و اثر بر تجارت خارجی کشور تغییر کرده و ضمن توجه به الزامات تجارت خارجی کشور، سازمان برنامه و بودجه هم نگاه خاصی به این موضوع به عنوان یکی از متغیرهای اثرگذار در اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی داشته باشد. در حوزه مدیریتی نیز به نظر می‌‌رسد لازم است در تدوین نقشه‌ راه توسعه صادرات کشور، ضمن مطالعه و بررسی تجارب سایر کشورها، شاخص‌های انتخاب کشورهای هدف برای اعزام رایزنان، مورد بازنگری و ویرایش قرار گیرد.

انتهای پیام/