عصر حاضر را علاوه بر عناوین مختلفی که به آن اختصاص‌یافته است، می‌توان عصر استرس و فشار روانی نیز دانست، امروزه پیچیده‌تر شدن تکنولوژی و روابط اجتماعی و بسیاری از مسائل ناشی از آن باعث شده که آرامش و آسایش از زندگی انسان‌ها رخت بسته و اضطراب و به‌تبع آن استرس و فشار روانی بسیاری از جنبه‌های زندگی انسان‌ها را متأثر سازد؛ کمتر جنبه‌ای از زندگی هست که تحت تأثیر این پدیده‌ی روانی قرار نگرفته باشد. یکی از این جنبه‌های مهم در زندگی امروزی شغل و مسئله‌ی اشتغال است.

در حال حاضر بیش از 40 درصد جمعیت کره‌ی زمین در شمار نیروی کار قرار دارد و با توجه به اینکه هر نیروی کار حدود یک‌سوم از زندگی خود را در محیط شغلی می‌گذراند، تأمین سلامت محیط کار و کاهش استرس شغلی بسیار مهم است. ازآنجاکه فرد مضطرب می‌بایستی مقداری از انرژی روانی خود را که در اصل باید مصرف کارکردهای عالی ذهنی (یادگیری، ادراک، یادآوری، بازسازی، خلاقیت، ابداع و ابتکار) می‌کرد، در جهت مواجهه با استرس و رفع مشکلات ناشی از آن صرف کند، لذا توجه به مسئله و مشکل استرس شغلی و انجام اقداماتی در جهت رفع این معضل، امری منطقی و حتی ضروری است.

هیچ‌کس، در هیچ سمتی، از این امر مستثنا نبوده و چه یک مدیرعامل و یا یک پزشک و حتی یک روانشناس ممکن است با بروز تغییراتی در زندگی شغلی خود دچار استرس شوند، با این حال در عصر حاضر همه و همه ملزم به رویارویی و پذیرش تغییرات هستند.
روحیات انسان به‌گونه‌ای است که با بروز تغییرات، خواه نا خواه در او استرس ایجاد می‌شود. استرس ناشی از فعالیت‌های شغلی همواره به عنوان تهدیدی برای سلامت جسمانی به شمار می‌رود؛ این امر همچنین سازمان‌دهی زندگی او را بر هم ریخته و سلامت ارگان‌های مختلف بدن او را نیز به خطر می‌اندازد.
علائم استرس و فشار روانی؛
1- علائم جسمانی: سردرد، سوءهاضمه، بدخوابی، گرفتگی عضلات، فشارخون و کلسترول بالا.
2- علائم روانی: اضطراب، تنش، بی‌طاقتی، افسردگی، کسالت، احساس بیهودگی و عدم اعتمادبه‌نفس.3- علائم شناختی: فراموشی، کاسته شدن قدرت تمرکز، کاهش کارایی فرد.

4- علائم اجتماعی: پرخاشگری، زدگی از مردم، فقدان ارتباط و تنها گزینی و عدم ایفای نقش خانوادگی.
5- علائم رفتاری: افزایش مصرف سیگار، افزایش مصرف دارو، رفتار جرقه‌ای، بی‌توجهی به‌ظاهر شخصی خود.
عوامل استرس‌زا؛
1. عوامل اقتصادی شامل: تورم، عدم امنیت اقتصادی، ترس از فقر و بیکاری، مشکلات مادی برای تشکیل خانواده و...
2. عوامل فرهنگی شامل: کم‌رنگ شدن ارزش‌های علمی، ادبی و هنری و حاکمیت فرهنگ‌های زر و زور و درنتیجه فقدان احساس آرامش درونی، مهاجرت‌های اجباری از وطن خود و درنتیجه ادراک بیماری غربت.
3. عوامل اداری: شامل فقدان تأمین شغل، حاکمیت روابط بر ضوابط، بوروکراسی سردرگم، فقدان مکانیسم‌های کنترل و ارزشیابی.3- علائم شناختی: فراموشی، کاسته شدن قدرت تمرکز، کاهش کارایی فرد.

4- علائم اجتماعی: پرخاشگری، زدگی از مردم، فقدان ارتباط و تنها گزینی و عدم ایفای نقش خانوادگی.
5- علائم رفتاری: افزایش مصرف سیگار، افزایش مصرف دارو، رفتار جرقه‌ای، بی‌توجهی به‌ظاهر شخصی خود.
عوامل استرس‌زا؛
1. عوامل اقتصادی شامل: تورم، عدم امنیت اقتصادی، ترس از فقر و بیکاری، مشکلات مادی برای تشکیل خانواده و...
2. عوامل فرهنگی شامل: کم‌رنگ شدن ارزش‌های علمی، ادبی و هنری و حاکمیت فرهنگ‌های زر و زور و درنتیجه فقدان احساس آرامش درونی، مهاجرت‌های اجباری از وطن خود و درنتیجه ادراک بیماری غربت.
3. عوامل اداری: شامل فقدان تأمین شغل، حاکمیت روابط بر ضوابط، بوروکراسی سردرگم، فقدان مکانیسم‌های کنترل و ارزشیابی.
4. عوامل سیاسی شامل: نامشخص بودن مشارکت فرد در تعیین سرنوشت خود، عدم احساس امنیت درباره جان و مال و معتقدات، احساس فشار در زمینه‌های آزادی و استقلال کشور.
عوامل
راهکارهای فردی کنترل استرس شغلی؛
هرکسی به‌گونه‌ای به استرس پاسخ می‌دهد، تنها با شناختن طبیعت واکنش‌های شخصی افراد است که می‌توانید با استرس خود و دیگران مقابله کنید. پذیرفتن تغییراتی که در طول زمان در موقعیت و جایگاه شغلی به وقوع می‌پیوندد زیرا این تغییرات جایگاه شغلی فرد را مستحکم‌تر می‌نماید بنابراین فرد باید بکوشد تا در این حیطه خود را از گزند استرس در امان نگه دارد.
• زمانی که احساس می‌کنید تحت استرس شدیدی قرار دارید، سعی کنید به هیچ‌وجه به سیگار، مواد مخدر و سایر موارد روی نیاورید.
• برای خود وقت بگذارید و اگر زمان ندارید، سعی کنید آن‌ را به وجود آورید.• وقت مطلوبی را با خانواده‌تان صرف کنید. این امر می‌تواند به منزله‌ی یک نوع حمایت محکم عاطفی و اخلاقی برای شما به شمار رود.

• افکار نامطلوب را از ذهن خود برانید و روش‌های مثبت را برای مقابله با استرس به کار بندید.
• سعی نمایید تا افکار مثبت را جایگزین افکار منفی نمایید و در کل مثبت اندیش باشید.
• از روش‌های تن آرامی (ریلکسیشن) برای دوری از اثرات مخرب استرس سود بجویید.
• در صورت بروز استرس مزمن، با پزشک متخصص مشورت کنید.
• با جشن گرفتن موفقیت‌های خود و هم‌قطارانتان، میزان استرس موجود را کاهش دهید.
• قبول وجود استرس خود به معنای ایجاد یک تغییر بزرگ در شیوه‌ی سنتی زندگی است. سعی کنید معیارهای ارتباطی خود را گسترش دهید، کارایی و شایستگی خود را افزایش داده و از تجربیات دیگران نیز بهره بگیرید.• بیش‌ازاندازه از خود مغرور نشوید. برای رویارویی با هر تغییری خود را از نظر فیزیکی، روحی و اقتصادی آماده کنید.

تهیه و تنظیم: اداره آموزش همگانی معاونت فرهنگی و اجتماعی فرماندهی انتظامی استان خراسان شمالی