کوهستانها را آبانبارهای ایران میدانند. آنها منبع آبهای شیرین هستند که به دشتها میریزند و در رودخانهها جاری میشوند. روز جهانی کوهستان فرصتی برای یادآوری و تأکید بر اهمیت کوهها برای بوم - زیست انسانی است.
روزنامه ایران/ در ایران مانند بسیاری از کشورهای خاورمیانه، خشکسالی رخت سپید را از تن بسیاری از کوهها درآورده، اما حتی خشکسالی هم نتوانسته کوهها و کوهستانهای ایران را از دم تیغ تیز بولدوزرهای راهسازی، جادهسازی و معدنکاوی برهاند. جادهها بیمحابا کوههای ایران را میشکافند، معدنکاوان بیوقفه کوهستانهای ایران را منفجر میکنند و دشتها در پای کوهها در حالی بیرمق میشوند که حیات انسان وابسته به کوهستانهاست. آمارهای جهانی میگوید 80 درصد آب شیرین جهان را کوهستانها تأمین میکنند. همین وابستگی حیاتی باعث شد تا ۱۱دسامبر ۲۰۰۳ از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز بین المللی کوهستان نامگذاری شود.
سازمان ملل از کوهستانها به نام «برج آبها» یاد میکند. با وجود این اهمیت، هر کجای کوهستانهای ایران که دست میگذاری، درد میکند. دماوند، سبلان و علمکوه بر اثر عریضشدن مسیر عبور و مرور کوهنوردان و جا گذاشتن مواد غیرقابل تجزیه، بشدت در حال تخریب هستند. چرای بیش از حد دامها و جادهکشیهای بیرویه هم با تمام توان در حال تخریب خاک کوهستانهاست. دماوند جولان ویلاسازان شده است. شهرهای شمالی ایران در سایه البرز سبز شدهاند. اما آنجا هم چرای بیرویه دامها، عملیات عمرانی و گردشگری بیضابطه، چین و شکنهای البرز را تهدید میکند. کوه کرکس یکی از منابع آبی اصفهان است. عطش بیآبی سالهاست اصفهان را میآزارد. آبهای زیرزمینیاش با حفر چاههای غیرمجاز و مجاز ته کشیده است. سفرههای خالی زیرزمینیاش دهان باز کرده و فرونشست را به جان تاریخش انداخته است. صنعت گردشگری را تهدید میکند.
حالا عکس تجمع اعتراضی کشاورزان پای سیوسه پل، جای عکس گردشگران خندان پای پلهای صفویاش را گرفته است! اما هنوز مسئولان به این نتیجه نرسیدهاند پای معدنکاوان را از کوه کرکس کوتاه کنند. تیغ بولدوزرهای آنها نه تنها چشمههای آب شیرین کرکس را کور کرده که قناتهای روستاهای اطراف آن را خشک کرده است. باغهای نطنز که طعنه به کویر میزدند، دچار یک پاییز بیپایان شدهاند! همین اتفاق هم دارد در کوه شاهوار شاهرود میافتد.
در حالی که چشم سمنان هم مثل اصفهان به دنبال انتقال آب است، یکی از منابع آب آن دارد قربانی معدنکاوی میشود. شاهوار تنها منبع آبی شاهرود است که تاکنون اجازه نداده بیآبی ساکنانش را به مهاجرت اجباری بکشاند. مردم شرقنشین استان سمنان، شاهوار را شاهرگ حیاتی شاهرود، بسطام، مجن، تاش و سایر مناطق شاهرود مینامند. حال یکبار دیگر در روز جهانی کوهستان در سال خشک و بیآب 1400 باید پرسید چرا مخازن طبیعی آب را در خیلی از استانهای کشور از جمله اصفهان و سمنان به دم تیغ بولدوزرها سپردهاند و چشم به استانهای آبی بستهاند تا همچنان بحرانهای اجتماعی پشت بیآبیها جمع شود؟