به گزارش ایران آنلاین، حوریه سعیدی معاون پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به تدوین نخستن دانشنامه سندشناسی که به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران انجام شده است، گفت: دانشنامه به مجموعه گسترده ای از اطلاعات بشری گفته می شود که محتوای آن بر یک محور مشخص و با ترتیبی معین درکنارهم گذاشته می شود تا علاقمندان و محققان، هنگام جستجو درباره موضوع تعیین شده به سهولت بتوانند پرسش خود را یافته و به‌عنوان مأخذ و منبع مورد استناد در پژوهش به آن اعتماد و استناد کنند.

وی افزود: دانشنامه نویسی روشی خاص و الگویی متفاوت از نوشتن مقالات علمی و یا تخصصی را دنبال می کند. به این معنی که عصاره ای از پژوهش موضوع معین شده است، که نه باید چندان طولانی شود که خواننده را خسته و یا معطل نماید؛ و نه چنان کوتاه باشد که بر ابهامات و سؤالات او بیافزاید.

معاون پژوهشکده اسناد سازمان و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: دانشنامه سندشناسی بنا بر شواهد مستند و موجود، اولین نمونه از دانشنامه تخصصی در ایران است که در حوزه سندشناسی و مفاهیم مربوط به سند و اجزا و ساختار آن شکل یافته است.

سعیدی افزود: سال‌ها از ضرورت وجود دانشنامه‌ای که دربرگیرنده مباحث سندشناسی و سندپژوهشی باشد سخن گفته می‌شد؛ اما تدوین دانشنامه‌ای در زمینه و مرتبط با اسناد در حد طرح عنوان، آن هم نه در مجاری پژوهشی، که در انگشت شمار گعده‌های سازمانی باقی ماند.

به گفته معاون پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آنچه تدوین دانشنامه سندشناسی را بسیار با اهمیت‌تر می‌سازد آن است که هنوز رشته‌ای دانشگاهی، به صورتی فراگیر به این مباحث اختصاص نیافته است؛ بلکه عمده مباحث آن در برخی دوره‌های کارشناسی ارشد و به‌عنوان مبحثی میان رشته‌ای و چند رشته‌ای دنبال می‌شود.

وی گفت: اسناد تاریخی به‌عنوان یکی از منابع بسیار محکم و دقیق و به مثابه پشتوانه‌های شرح و تحلیل رویدادهای گذشته در جایگاهی خاص قرار دارند که از خلال آنها شرح رویدادها و فهم واقعیات تاریخی دقیق‌تر شده و به‌صورت مستند قابل ارزیابی و تحلیل می‌شوند؛ شکل‌های مختلفی از اسناد وجود دارند که هر یک بنا به موضوع خاص خود در جایگاهی متفاوت قرار گرفته‌اند. اسنادی با محوریت موضوع‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظایر آن.

سعیدی اظهار داشت: در سال‌های اخیر بر شمار و تنوع آثار تخصصی در حوزه مطالعات اسنادی و سندپژوهی افزوده شده، آثاری که پژوهندگان عرصه تاریخ سیاسی و اجتماعی را در پژوهش‌های خود راهنمایی و یاری می‌کند؛ ولی در بحث سندشناسی و شناخت ماهیت و هویت سند کارهایی چندان درخور، هنوز انجام نپذیرفته است.

وی افزود: پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی در راستای انجام فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی، تدوین دانشنامه‌ها را به‌عنوان وظیفه ذاتی خود تعریف کرده و برای انجام این مهم قدم‌های اولیه اما اساسی را برداشته که تدوین دانشنامه سندشناسی بی‌تردید یکی از قله‌های بلند آن است. در مرحله اول شیوه نامه دانشنامه تدوین شد.

سعیدی یادآور شد: هدف از تدوین و ارائه دانشنامه سندشناسی این است که بتوان راهنمای کاربردی در اختیار پژوهشگران در حوزه‌های سندی، تاریخ معاصر و نیز کارشناسان آرشیو اسناد قرار گیرد تا الگویی برای مطالعات موردی درباره موضوعات اسنادی در اختیار پژوهشگران باشد و از پراکنده و دوباره‌نگاری‌های پژوهش‌های سندی جلوگیری کند. ضمن اینکه کارشناسان آرشیو اسناد تاریخی برای فهرست کردن و یا موضوع دادن به اسناد آرشیوی بتوانند دستنامه‌ای در اختیار داشته باشند تا بتوانند به‌درستی بیشتر، به فهرست اسناد پرداخته و برای بازیابی و جستجوی اسناد، سهولت و امکان بهتری در اختیار محققان قرار دهند.

معاون پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: با این تعریف مخاطبان این دانشنامه طیف متنوعی از محققان تاریخ معاصر که پژوهش‌های مبتنی بر اسناد انجام می‌دهند، سندپژوهان، کارشناسان فهرست‌نویسی آرشیوها و مراکز اسنادی و نیز مخاطبان عامی که علاقمند به اسناد تاریخی هستند.

سعیدی افزود: موضوعات کلی که در تقسیم‌بندی به‌عنوان قلمروهای مدخل‌گزینی درنظر گرفته شده است شامل اسناد اقتصادی - تجاری، اسناد حقوقی، قضایی - شرعی، اسناد دیوانی و حکومتی، اسناد جدید ( از دوره دوم حکومت قاجار و با تحول سیستم اداری تا پایان دوره قاجار و اوایل پهلوی (به تناسب موضوع) و فیزیک و ساختار شکلی سند می شود، در تمام تقسیم‌بندی‌های گروهی، نگاه سندشناسانه و ساختاری درباره مداخل درنظر گرفته شده است.

وی خاطرنشان کرد: مرجع دیگری که برای بحث مدخل‌گزینی درنظر گرفته شده است قلمرو زمانی و دوره‌ای اسناد است که از هنگامی‌که مفهومی به‌نام اسناد مکتوب وجود دارد تا دوره جدید و اسناد جدید را شامل می‌شود.