تا آنجا که دعا ونیایش، خود مکتبی آموزنده  برای پرورش روح و سوق دادن انسان به سوی فضایل و کمالات  محسوب می‌شود. بر همین اساس مکتب اسلام در تعالیم خود، بر دعا به عنوان  روشی اصیل در خداشناسی و دستیابی به کمال تأکید داشته است. ماه رجب که در روایات از آن با عنوان ماه خدا یاد شده یکی از مقاطع توجه به دعا ونیایش و پالایش روح است. در این ماه حتی درعصر جاهلیت جنگ و خونریزی متوقف و ساکنان حجاز با حضور در مکه و خانه کعبه در صلح و آرامش به نیایش به سبک خود می پرداختند. اسلام حرمت این ماه را تأیید و جنگ و خونریزی در این ماه را حرام اعلام کرده و مؤمنان را تشویق به خود‌سازی و بازگشت از گناه واستغفار در این ماه کرده است. امام محمد باقر (ع) که نخستین روز این ماه مصادف با ولادت باسعادت حضرتش است در ارتباط با دعا، تعالیم ارزشمندی داشته ومؤمنان را به ارزش‌های آن سوق داده واز این طریق به سوی کمال و بازدارنده از آلودگی‌های گناه فرامی‌خواند. تا آنجا که از نگاه آن حضرت (ع) اگر دعا نباشد، سایر اعمال و مناسک فاقد کارآیی حقیقی‌اند.
امام باقر(ع) دعا را همسنگ عباداتی همانند نماز ، روزه و حج برشمرده  و آن را حقیقت عبادت و بندگی می‌داند. آن حضرت (ع) کسانى را که با روش دعا پاى  به وادی بندگی می نهند  را دارای منزلتى بالاتر از منزلت پرستندگان دیگر دانسته و می‌فرماید:« ما من شىء أفضل عنداللّه عزّوجل من أن یسأل و یطلب مما عنده» یعنى (نزد خداى عزوجل، چیزى برتر از این نیست که از آنچه نزد اوست، خواسته و تمنا شود.) بر این اساس دعا کننده که از نگاه امام باقر(ع) عابد برتر شمرده شده ، به پرستش  خالص خداوند یکتا  گرایش دارد. عقل یا رسول باطنى نیز، آدمى را به سمت یگانه پرستى و نیایش وخواندن پروردگار رحمان می خواند. از همین رو است که انسان‌ها در گـرفتاری‌ها، ناگزیر او را می خوانند. در حقیقت دعا را باید صدا یا آهنگ سرشت پاک و خداجویانه انسان دانست که گاهی بر اثر غبارآلود شدن  روح و فطرت به فراموشى می گراید.