گروه سیاسی/ ساعاتی پس از اولین اظهارنظر برجامی جو بایدن، رئیس جمهوری امریکا، وزیر امور خارجه کشورمان تأکید کرد که «بایدن وقت دارد اظهارات خود را اصلاح کند.» جو بایدن روز یکشنبه در گفتوگویی با شبکه سیبیاس نیوز گفته بود که کشورش تا زمانی که ایران به غنیسازی اورانیوم خود پایان ندهد، تحریمهای یکجانبه علیه تهران را لغو نخواهد کرد.
گرچه یک مقام امریکایی درباره این اظهارات بایدن توضیح داد که منظور رئیس جمهوری امریکا توقف غنیسازی فراتر از برجام بوده است. محمدجواد ظریف اما میگوید این امریکاست که نقض عهد کرده، بنابراین آنها هم باید اولین قدم را در خصوص مسأله هستهای بردارند.
وزیر امور خارجه ایران این موضع را روز یکشنبه در دو مصاحبه جداگانه با شبکه سیانان امریکا و همینطور برنامه گفتوگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما بیان کرد. او در این دو مصاحبه تأکید داشت که نه برجام قابل مذاکره است و نه ایران تن به مذاکره بابت مسائل تسلیحاتی با شرایط امروز خواهد داد. ظریف همچنین در بخشی از این دو مصاحبه به تشریح سیاست ایران درخصوص مسائل منطقه و همینطور گفتوگو با سعودیها پرداخت و تأکید کرد که ایران همواره آماده گفتوگو در منطقه است اما بدون حضور کشورهای فرامنطقهای.
شروط برجامی ایران برای امریکا
وزیر امور خارجه کشورمان در ابتدای مصاحبه خود با فرید زکریا در شبکه سیانان یک بار دیگر با تأکید بر اینکه «این ایالات متحده بود که برجام را ترک و آن را نقض کرد»، گفت: «این ایالات متحده است که باید برای اجرای تعهدات خود به توافق بازگردد.» ظریف روش بازگشت به انطباق کامل از نظر ایران را صرفاً «بازگشت ایالات متحده به توافق» دانست و گفت: «این امریکا است که باید به تعهدات خود عمل کند.» یکی از مهمترین موضوعات مورد تأکید محمدجواد ظریف در این مصاحبه که چند بار آن را تکرار کرد این بود که با شکست سیاستهای ترامپ در قبال ایران اکنون باید دید دولت بایدن «میخواهد از سیاستهای رئیس جمهوری ترامپ جدا شوند، یا اینکه میخواهد روی آنها سیاست خود را بنا کند.» ظریف هشدار میدهد: «اگر آنها بخواهند سیاستشان را بر شکستهای ترامپ بنا کنند، نتیجهای جز ناکامی برای آنها نخواهد داشت.» وزیر خارجه ایران همچنین تأکید کرده که «جبران خسارت هرگز یک پیش شرط نبود. گفتیم که هنگامی که ایالات متحده به توافق بازگشت، درباره آن بحث خواهیم کرد.» با این حال او معتقد است که در صورت بازگشت امریکا به برجام هم همه چیز تمام نمیشود، چرا که این کشور «باید شفافسازی کند و باید به ایران و سایر اعضای توافق ضمانت دهد که رفتار رئیس جمهوری ترامپ تکرار نخواهد شد.»
با قانون هستهای، پنجره برجام کامل بسته نمیشود
ظریف در بخش دیگری از سخنانش به این موضوع پاسخ داد که آیا واقعاً پنجره پیوستن مجدد امریکا به برجام در حال بسته شدن است؟ او با اشاره به قانون اخیر هستهای در این خصوص تأکید کرد که «ما یک الزام قانونی برای کاهش حضور بازرسان سازمان بین المللی انرژی اتمی داریم. نه برای پایان بخشی کامل به حضور آنان، بلکه برای کاهش حضور بازرسان خارجی و بازرسان آژانس، حوالی ۲۱ فوریه. فکر میکنم اتفاقی که در این صورت خواهد افتاد این است که شاهد اجرای پروتکل الحاقی در ایران نخواهید بود.» با این حال وی تأکید کرد که «این بدان معنا نیست که پنجره کاملاً بسته شده است، زیرا اگر ایالات متحده و شرکای آن به توافق بازگردند و به انطباق کامل برگردند، ایران اقدامات خود را معکوس خواهد کرد و بازخواهد گشت.» سؤال دیگر فرید زکریا از ظریف این بود که آیا به گفته مشاور امنیت ملی امریکا امکان دارد در صورت احیای برجام، مذاکره امریکا و ایران با موضوع موشکهای بالستیک آغاز شود؟ ظریف با اشاره به اینکه جیک سالیوان خود بخشی از تیم مذاکره کننده برجام بوده، توضیح داد: «او باید بهتر بداند که ما درباره این مسائل بحث کردیم و این به دلیل عدم توانایی ایالات متحده در پرداختن به بحث فروش تجهیزات نظامی خود به منطقه ما بود. بنابراین، ما توافق کردیم که به چه مواردی بپردازیم و به چه مواردی نپردازیم.» وی افزوده است: «کل توافق هستهای غیرقابل مذاکره است زیرا که به طور کامل مذاکره شد. ما باید توافقی را اجرا کنیم که در مورد آن مذاکره کردیم. ما یک اسب را دو بار نمیخریم.»
ایراد ظریف به پیشنهاد مذاکره تسلیحاتی
ظریف در بخش دیگری از این مصاحبه به سؤالاتی درباره مسائل منطقه پاسخ داد. او معتقد است که حضور اسرائیل و کشورهای عربی در یک ائتلاف ضدایرانی، ایران را تضعیف نخواهد کرد. او با اشاره به سابقه توسل بیحاصل کشورهای عربی به صدام و ترامپ برای تضعیف ایران گفت: «اسرائیلیها به مراتب بدتر از این دو خواهند بود.» وزیر خارجه کشورمان درباره مذاکره تسلیحاتی هم بحث ارقام مربوط به هزینههای نظامی کشورهای منطقه را پیش کشید و با مقایسه این ارقام با بودجه نظامی ایران گفت: «آیا آنها حاضرند هزینه تسلیحاتی خود را پایین بیاورند؟ آیا ایالات متحده حاضر است از فروختن یک چهارم کل صادرات تسلیحاتی جهان در منطقه ما دست بردارد؟ منطقه ما یک بشکه باروت است. ایالات متحده نباید در خصوص توان دفاعی ایران صحبت کند. ایالات متحده باید در خصوص تمام این تسلیحاتی صحبت کند که دارند به منطقه ما میفروشند و این تسلیحات در حال استفاده علیه کودکان بیگناه در یمن است.»
راستیآزمایی اقدامات امریکا با پول نفت
ظریف ساعاتی پس از پخش این مصاحبه، در گفتوگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما هم حاضر شد و به سؤالاتی پاسخ داد که بخش زیادی از آنها خصوصاً درباره برجام شباهت زیادی با مباحث مطرح شده توسط او در مصاحبه با سیانان داشت. از جمله اینکه ظریف بار دیگر تأکید کرد که «برجام اضافه و کم نخواهد شد» و همچنین «اروپا به ما بدهکار است». اما مسألهای که ظریف در این گفتوگو مطرح کرد این بود که «بایدن وقت دارد اظهارات خود را اصلاح کند.» وزیر خارجه کشورمان با اشاره به سخنان صریح رهبر معظم انقلاب درباره برجام گفت: «بایدن هنوز تصمیم نگرفته که میخواهد چه کار کند. آنها باید تصمیم بگیرند سیاست ترامپ را ادامه میدهند یا سیاست جدید اتخاذ میکنند. دولت بایدن هنوز تصمیم نگرفته میخواهد چه کار کند و حرفهای آنها مبهم و بیمعنا است و هنوز وقت دارند اظهارات خود را اصلاح کنند.» وزیر امور خارجه کشورمان درباره تعهدات امریکا در برجام در ارتباط با فروش نفت ایران نیز گفت: «راستیآزمایی برای امریکا ساده است، ما باید نفت بفروشیم و پولش بازگردد. باید نفت بفروشیم هر مقدار میخواهیم. برجام کاملاً واضح است محدودیتی در فروش نفت بازگرداندن پول آن نداریم.»
برجام ربطی به عربستان ندارد، منطقه ربطی به غرب
او همچنین در واکنش به سخنان اخیر مکرون و خواسته فرانسه برای ورود عربستان به مذاکرات برجام گفت: «قرار نیست مذاکره جدیدی درباره برجام داشته باشیم که سعودیها در آن باشند یا نباشند.» ظریف همچنین افزود: «ما اگر در منطقه بخواهیم با عربستان مذاکره کنیم شما (فرانسه و غرب) جایی ندارید.» وزیر امور خارجه با اشاره به بند ۸ قطعنامه ۵۹۸ مبنی بر حل مسائل منطقه با حضور هشت کشور حاشیه خلیج فارس و دبیرکل سازمان ملل متحد گفت: «چرا این ۸ تا پای میز (مصالحه و مذاکره) ننشستند؟ چون سعودیها همیشه امید داشتند جنگهایشان را از طریق دیگران انجام دهند.» او به سعودیها و سایر همسایگان ایران توصیه کرد «بدون آقا بالاسر» پای گفتوگوی منطقهای بیایند.