این تحول که بازارهای شهری میراث جبّه‌های اولیه تجارت شهری بودند، تداوم یافته و به شکل‌گیری اجتماع‌های تجارتی شهری ما انجامیدند. به موازات همین تحولات خانواده ایرانی هم از خویشاوندی گسترده به خانواده هسته‌ای حال حاضر تغییر شکل داد.
اما این‌گذار به‌صورت کامل رخ نداده و ما سال‌های سال با «خانواده کشسان» یعنی خانواده هسته‌ای مستقر در شهرهای بزرگ ولی دور از بستر اولیه‌اش در روستا مواجه بودیم که تعلق شدیدی به رجعت به بسترش در اعیاد و تعطیلات داشت. لذا در کنار این که فضاهای مشترک میان مجتمع‌ها و شهرک‌ها به‌عنوان قلمروهای اجتماعی جدید به‌شمار می‌روند، موجودیت و تعلق خانواده‌های هسته‌ای هم بشدت وابسته به بستر اولیه مهاجرفرست و شکل‌دادن به ساختار خانواده گسترده در اعیاد و تعطیلات بود تا جایی که بتدریج به گفتمان مسلط زیست آیینی خانواده ایرانی تبدیل شد. اما کرونا بی‌توجه به این عادت‌ها و آیین‌ها، قلمروهای اجتماعی و تجمع خاندانی را در هم کوبیده و بسرعت آنها را به تاریخی دوردست پرتاب کرده. تنها چیزی که فعلاً برجامانده، ارج و قرب «خانه» شخصی و در نتیجه خودآیین‌شدن خانواده هسته‌ای است.
اگر یک زمانی شکل آیینی «شب یلدا» در گرو کارکرد آیینی و مناسبتی خانواده گسترده و بازگشتن همه به آغوش خانواده‌های پدری و حلقه‌زدن دور سفره حاج‌خانم و آقاجون و نشستن در ردیف برادران و خواهران و اقوام در تقویم ویژه سال بود، امروز، این شکل نه تنها فروپاشیده، بلکه از نقطه نظر بهداشتی، زندگی سالم و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، «تابو» محسوب می‌شود. اینک دید و بازدید حضوری می‌تواند به مثابه خیانت به جامعه و جنگ پنهان علیه سلامتی همگانی محسوب شود.
خانه شخصی، در کنار قلمروی ارتباطی در فضاهای جدید شبکه‌ای، به قلمروی بنیانی تعامل اجتماعی تبدیل شده و این بار آیینی چون شب یلدا، همچون تجربه نوروز، با محوریت سفره آن برگزار خواهد شد. اما باید گفت که سفره‌های بزرگ شب یلدا، هنوز محو نشده‌اند و می‌توان با خلاقیت با ارسال پستی هدایا به‌صورت سفره‌های فرزندان تکثیر شوند. اینک، به جای پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، لازم است که همسران نوگرای خانواده‌های هسته‌ای نبض جریان‌ها و آیین‌های اجتماعی را از دلِ خانه به دست گرفته و خود را و خویشاوندان خود را از خطر بیماری «کرونا» مصون دارند.