طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی آمارها حاکی از آن است که ۳۵ درصد زنان خشونت را تجربه کرده‌اند و این رقم در برخی کشورها به ۷۰ درصد  می‌رسد و در هر ۱۸ ثانیه یک زن مورد حمله یا بدرفتاری قرار می‌گیرد؛ معضل خشونت علیه زنان که یکی از عمده مشکلات اجتماعی درهمه کشورهای دنیا به شمار می‌رود، در نتیجه عوامل مختلفی از جمله ناآگاهی نسبت به حقوق، ترس از مجازات  یا حتی خجالت کشیدن از بازگو کردن نزد سایرین به وجود می‌آید. بنا بر تعریف سازمان ملل متحد هرگونه رفتاری که منجر به آسیب بدنی، جنسی و روانی زنان می‌شود، خشونت علیه زنان نام می‌گیرد و هرگونه رفتار خشن وابسته به جنسیت که موجب آسیب جسمی، جنسی، روحی و رنج زنان شود، نیز در همین راستا قرار دارد، البته در این روزهای کرونایی با اینکه آمار رسمی از افزایش خشونت علیه زنان در کشور وجود ندارد اما به گفته برخی از مسئولان، آمار خشونت‌های خانگی علیه زنان در ایام کرونا روند افزایشی داشته است.

افزایش کنترل‌های مجازی در ایام کرونا

نیره توکلی، جامعه‌شناس و فعال حوزه زنان با اشاره به اینکه به دلیل شیوع کرونا و کاهش رفت‌ و‌آمدها، چشم‌های ناظر در خانواده‌ها هم کمتر شده است، به «ایران» می‌گوید: با گسترش ویروس کرونا در کشور، خانواده‌ها رفت‌ و‌آمد‌های کمتری نسبت به گذشته دارند، از این‌رو کنترل‌های کمتری نیز در خانواده صورت می‌گیرد، به عنوان مثال چنانچه در خانواده‌ای خشونتی صورت پذیرد به دلیل نبود رفت‌ و‌ آمد، دیگر افراد خانواده و بستگان از وجود خشونت در آن خانواده بی‌اطلاع خواهند بود.

به گفته او، در جوامع بزرگ که خانواده‌های هسته‌ای وجود دارد، لزوم نظارت‌های اجتماعی در خانواده‌ها  الزامی است؛ در بسیاری از خانواده‌های یک هسته‌ای به نوعی خانواده‌هایی که بسته هستند، خیلی از اتفاقاتی که پشت درهای آن خانه می‌افتد، در بیرون از خانه دیده نمی‌شود، قرنطینه و محدود شدن رفت‌ و‌ آمدها و کاهش نظارت خانواده‌ها  یا دوستان نسبت به گذشته سبب شده است که خشونت علیه زنان هم افزایش پیدا کند، البته عکس این قضیه هم وجود دارد، یعنی چنانچه در خانواده‌ای خصایص مثبت و خوش رفتاری حکمفرما است، این خانواده در دوران قرنطینه هم روزهای خوبی را تجربه می‌کند، اما در خانواده‌هایی که نارسایی‌های اخلاقی وجود دارد و البته کم هم نیستند خانواده‌هایی که مشکلات اخلاقی در آنها وجود دارد، قرنطینه می‌تواند آسیب‌زا‌تر از گذشته عمل کند. به‌طور کلی خانواده‌هایی که آسیب دیده یا بدسرپرست هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند؛ ممکن است در خانواده‌ای فردی با مشکلات روانی اعتیاد  یا خشونت و پرخاشگری و عدم کنترل عصبی وجود داشته باشد، در چنین خانواده‌هایی زنان بیشتر در معرض خطر قرار خواهند گرفت.

توکلی در ادامه اضافه می‌کند: وقتی در محیط بیرون از خانه به عنوان مثال در خیابان دختری در معرض خشونت جسمی یا جنسی قرار می‌گیرد، می‌تواند با فریاد زدن طلب کمک  و نجات پیدا کند، اما در درون خانواده اگر چنین اتفاقی بیفتد و حتی وقتی زن یا دختر درباره خشونتی که به او می‌شود، بیرون از خانه حرف بزند، اطرافیان ممکن است بگویند که شوهرت بوده یا پدر یا برادرت بوده و حق داشته خشونت اعمال کند، وجود چنین نارسایی‌های فرهنگی در خانواده‌ها می‌تواند یک عامل مهم در گسترش خشونت علیه زنان باشد.

به اعتقاد من در این روزهای کرونایی در جهت کاهش آسیب‌های ناشی از خشونت علیه زنان باید رسیدگی و کنترل‌های مجازی بیشتر شود و زنان به کمک‌های مشاوره‌ای دسترسی آسان‌تری داشته باشند؛ در تمام کشورهای دنیا از جمله در فرانسه این مشکل وجود دارد، اما دولت‌ها سعی می‌کنند با نظارت‌های حمایتی از افراد کم‌توان‌تر بویژه زنان که همیشه در معرض خشونت هستند، مراقبت و حمایت بیشتری کنند؛ در این خصوص خطوط تلفن و دسترسی مشاوران فوری نباید فرمالیته و تصنعی باشد، بلکه باید بررسی زندگی افرادی که مورد خشونت قرار می‌گیرند، خیلی جدی‌تر از اینها عملی شود.

او با اشاره به اینکه در برخی مواقع رسانه‌ها هم سبب گسترش خشونت علیه زنان می‌شوند، بیان می‌کند: چند روز پیش در یکی از شبکه‌های تلویزیون فردی را آورده بودند که از اخلاق قهرمانی صحبت می‌کرد و می‌گفت که فلان پهلوان وقتی از در خانه‌اش بیرون می‌آمد به زنش می‌گفت باید پنج قدم از من عقب‌تر راه بروی یا اینکه یک پهلوان باید سبیل داشته باشد. چنین برنامه‌هایی می‌تواند توهین کردن به زن‌ها به شمار رفته و خود نشانگر خشونت علیه زنان باشد، این در حالی است که مردان باید در کنار زنان حضور داشته باشند و از آنها محافظت کنند، نه اینکه با توهین و خشونت به حقوق آنها تجاوز کنند. خشونت فقط فیزیکی نیست بلکه توهین هم نوعی خشونت به شمار می‌رود.
به اعتقاد این فعال حوزه زنان، باید آموزش‌های بیشتری چه از طریق رسانه‌های مجازی و چه از طریق صدا و سیما درخصوص افزایش آگاهی زنان نسبت به حقوق خود ارائه شود. آشنایی زنان به حقوق قانونی شهروندی می‌تواند گامی مؤثر در کاهش خشونت‌ها نسبت به زنان در جامعه باشد.

لزوم افزایش فرهنگسازی در حوزه خشونت علیه زنان

زهرا محمدی‌نژاد، فعال حوزه زنان نیز با اشاره به اینکه در جامعه‌ای مردانه زندگی می‌کنیم، به «ایران» می‌گوید: باید بانوان ما جایگاه خود را به درستی درک کنند، این امر باعث نمی‌شود که خشونت علیه زنان تعطیل شود، اما قطعاً سبب کاهش آمار خشونت علیه زنان در کشور خواهد شد.
به گفته او، اصلاح قوانین هم می‌توانند مشکلات را حل کنند ،اما به تنهایی قادر نیستند سبب کاهش آمارها شوند؛ در برخی  موارد می‌بینیم که قوانین وجود دارند، اما مشکل در اجرای قوانین است، پس نباید به دنبال راه‌حل نهایی در تصویب یا اصلاح قوانین کشور باشیم، بلکه در این حوزه فرهنگسازی، نگرش و بلوغ افراد است که سبب اصلاح جامعه و رفتار خانواده‌ها می‌شود؛ در این حوزه، قوانین نمی‌توانند به طور صددرصدی بازدارنده عمل کنند.
این فعال حوزه زنان، در ادامه اضافه می‌کند: مردان باید به این باور برسند که احترام گذاشتن و درک جایگاه زن در خانواده، دارای اهمیت بسیار بالایی است؛ با شیوع کرونا در کشور متأسفانه شاهد افزایش خشونت‌ها در برخی  خانواده‌ها بودیم، هرچند خشونت یک طرفه نیست و در برخی از خانواده‌ها مردان هم مورد خشونت قرار می‌گیرند، این چنین آسیب‌هایی در دوران کرونا با در خانه ماندن‌های مکرر بیشتر شده است. فرهنگسازی و افزایش آگاهی همه افراد جامعه بویژه زنان به صورت ریشه‌ای می‌تواند سبب کاهش انواع خشونت‌ها جامعه شود.