این رویداد در میانه راه نخستین دوره فعالیتش است و در این گزارش نگاهی به این رویداد کتابخوانی داریم. ابراهیم حیدری مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «رویداد‌های ترویج کتابخوانی به ششمین سال فعالیتش رسیده است. این رویداد‌ها با جشنواره‌های تقدیر از مروجان کتابخوانی و روستا‌ها و عشایر دوستدار کتاب و طرح انتخاب معرفی پایتخت کتاب ایران آغاز شد و در ادامه از دل برنامه‌ها و طرح‌های ترویجی کتابخوانی جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان بیرون آمد که امسال چهارمین دوره آن برگزار می‌شود. در ادامه دست‌اندرکاران جشنواره در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صرافت آن افتادند با امضای تفاهمنامه همکاری با سازمان زندان‌های کشور کتابخوانی را ذیل فعالیت‌های گروهی و باشگاهی در زندان‌های کشور هم ترویج کنند.»
دبیر رویداد‌های ترویج کتابخوانی همچنین درباره ترویج کتابخوانی در زندان‌های کشور به «ایران» گفت: «زندان‌های کشور در عرصه‌های مختلف خدمات بهداشتی، خوراک و امنیتی نیاز‌های متعددی دارند که عمدتاً مسئولیت تأمین آنها برعهده سازمان زندان‌های کشور است و در کنار این نیاز‌های فوری و ضروری، نیاز به مسائل فرهنگی از موضوع‌های مهم است و در عین‌حالی که فعالیت‌های فرهنگی خوبی در زندان‌ها صورت می‌گیرد، نیاز و ضرورت اهتمام بیشتر به فعالیت‌های فرهنگی و ترویج کتابخوانی بیش از پیش احساس می‌شد و بر این اساس ما در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشقدم شدیم تا با عقد تفاهمنامه همکاری با سازمان زندان‌های کشور در راستای این هدف تلاش مضاعفی صورت گیرد. خاصه اینکه زندانی‌ها ساعت فراغت زیادی در اختیار دارند و این فراغت فرصت خوبی‌است برای اینکه از رهگذر مطالعه و تأمل فرصت بهتری برای اصلاح برای‌شان رقم بخورد.ما در این همکاری سعی کردیم برنامه‌های کتابخوانی و ترویج آن در زندان‌های کشور را هدفمند کنیم.معاونت فرهنگی چهارصد میلیون تومان بودجه برای تجهیز کتابخانه‌های زندان‌ها اختصاص داد. بخشی از این کتاب‌ها در نمایشگاه بین‌المللی کتاب سال گذشته خریداری شده است و انتخاب مابقی کتاب‌ها برعهده خود سازمان زندان‌ها در استان‌هاست که از نمایشگاه‌های استانی کتاب انتخاب خواهند کرد. با توجه به تجربه موفق برگزاری چهار دوره جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان ترغیب شدیم این ایده را در زندان‌ها نیز دنبال کنیم. امید که به افزایش آگاهی بیشتر و کاهش آسیب‌های اجتماعی در زندان‌ها محقق شود و در نهایت تقویت فرهنگ اجتماعی و عمومی زندانیان و آشنایی و الفت آنها با کتاب زمینه‌ساز اصلاح رفتار‌ها و گسترش رویکردهای فرهنگی و هنری باشد. این اقدام می‌تواند از بسیاری از بزهکاری‌ها در مسائل اجتماعی جلوگیری کند. ترویج کتاب تنها ابزار برای جلوگیری از بزهکاری نیست، اما یک ابزار راهبردی است.»
همچنین حجت‌الاسلام رضا رستمی مدیرکل دفتر امور فرهنگی و تربیتی سازمان زندان‌های کشور نیز از راه‌اندازی باشگاه‌های کتابخوانی در 9 استان کشور خبر داد و در گفت‌وگو با «ایران» اظهار داشت: «استان‌های خراسان جنوبی، کرمان، همدان، ایلام، اردبیل، گیلان، بوشهر و مرکزی و یزد 9 استانی هستند که به انتخاب سازمان زندان‌ها، میزبان نخستین دوره جام باشگاه‌های کتاب و کتابخوانی شدند. این انتخاب به‌دلیل عملکرد استان‌های ذکر شده در امر کتاب و کتابخوانی در سال گذشته صورت گرفته است. شماری از نویسندگان کودک و نوجوان به‌عنوان استادان در مراکز استان‌های یاد شده حضور یافتند و کارگاه‌های آموزشی راه‌اندازی و تقویت و گسترش باشگاه‌های کتابخوانی برای مسئولان فرهنگی زندان‌های این استان‌ها برگزار شد. در گام بعدی ما به سمت تشکیل باشگاه‌های کتابخوانی حرکت خواهیم کرد و امید داریم با همت مسئولان فرهنگی زندان‌ها و استقبال زندانی‌ها کتابخوانی در زندان‌ها رو به فزونی بگذارد.»
این مقام مسئول در سازمان زندان‌های کشور درباره اهداف این طرح نیز گفت: «مهم‌ترین هدف از اجرای این طرح، هدفمند کردن و افزایش سرانه مطالعه در زندان‌های کشور است. همچنین اجرای طرح‌های کتابخوانی در ترمیم روحیه زندانیان و تزریق امید به زندگی در آنان مؤثر است. چشم‌انداز دفتر امور فرهنگی و تربیتی سازمان از این طرح با توجه به استقبال بی‌نظیری که از اجرای آن طی همین مدت کوتاه به عمل آمده، ارتقای سرانه مطالعه زندانیان و بهره‌مندی از خلاصه‌نویسی کتب و استفاده کاربردی از آن در زندگی پس از حبس‌شان است.»
این مقام مسئول همچنین درباره مشوق‌های قانونی برای ایجاد انگیزه در زندانی‌ها برای کتابخوانی و شوق اجرای این طرح گفت: «تمام زندانیانی که در این برنامه و سایر برنامه‌های فرهنگی و تربیتی شرکت می‌نمایند مطابق آیین‌نامه سازمان زندان‌ها از امتیازات ویژه‌ای برخوردار می‌شوند که جمع این امتیازها منتج به بهره‌مندی آنان از تشویقاتی همچون مرخصی، عفو مشروط و... می‌شود. ضمن اینکه مطابق دستورالعمل فعالیت باشگاه‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و باشگاه و استان برتر مورد تقدیر قرار خواهند گرفت. درباره شیوه اجرای این طرح نیز می‌توان گفت، زیرساخت اجرای جام باشگاه‌های کتابخوانی در زندان‌های کشور دستورالعملی است که با همکاری دفتر مطالعات، برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنظیم و به زندان‌های سراسر کشور ارسال شده است و طبق دستورالعمل، کارگاه‌های آموزشی ویژه مربیان استان‌های میزبان برگزار شده و هم‌اکنون باشگاه‌های کتابخوانی زندان‌ها در حال تشکیل و شروع فعالیت است و امید می‌رود در پایان سال‌جاری با عملکرد استان‌های میزبان شاهد تحول خوبی در حوزه کتاب و کتابخوانی در زندان‌ها باشیم.»
ابراهیم حیدری درباره ساز و کار اجرایی این رویداد نیز گفت:«دو نفر از استادان حوزه کتابخوانی به این مناطق اعزام شدند و کارگاه‌هایی را در مراکز استان‌ها برگزار کردند. در هر زندان یک یا دو نفر مسئولیت تشکیل باشگاه کتابخوانی را برعهده گرفتند که دو گروه را تشکیل می‌دهد، گروه‌های زیر 18 سال یا همان اعضای کانون اصلاح و تربیت و گروه‌های بالای 18 سال. دوره‌های آموزشی تسهیل‌گران تمام شده است. در سال‌های بعد پس از آسیب‌شناسی طرح در این 9 استان، لازم است تا از زندانیان نیازسنجی شود تا در سایر استان‌های کشور نیز این طرح با قدرت بیشتری اجرا شود.»
جعفر توزنده‌جانی نویسنده و از مدرسان کارگاه‌های آموزشی برای مسئولان فرهنگی زندان‌ها نیز درباره جام باشگاه کتابخوانی در زندان‌های کشور گفت: «اطلاعات هر باشگاه کتابخوانی مستقر در زندان‌های کشور در فرم‌هایی ثبت می‌شود و فعالیت‌های آنها رصد و بررسی می‌شود. جام باشگاه‌های کتابخوانی در زندان‌ها مشابه باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان برگزار می‌شود با این تفاوت که کتاب‌های ادبی برای بزرگسالان خوانده می‌شود. تهیه گزارش و فیلم نیز از اقدام‌های مشابه آن رویداد است، البته به‌دلیل اینکه زندانیان دسترسی به تلفن همراه ندارند، بخش سمعی و بصری زندان‌ها تهیه عکس و فیلم و مستندسازی فعالیت‌های کتابخوانی زندانی‌ها را برعهده می‌گیرند. در این مدت استادان کارگاه‌های آموزشی با مراجعه و حضور در 9 استان و آموزش به مسئولان فرهنگی زندان‌ها و کانون‌های اصلاح تربیت، تشکیل باشگاه را در زندان‌ها تسهیل کردند. استادان این کارگاه‌ها ، نویسندگان و شاعران حوزه کودک و نوجوان؛ حسین تولایی، محمد کاشفی خوانساری، مجید راستی، اسماعیل یزدان‌پور، سیاوش پیریایی بودند. به اعتقاد ما اگر مسئولان زندان‌ها با تسهیل‌گران پیشین جام باشگاه‌های کتابخوانی همکاری و به آنها اعتماد کنند، موفق‌تر خواهند بود چرا که مسئولان فرهنگی زندان‌ها به اندازه کافی دغدغه‌های مختلف دارند و آن‌طور که باید و شاید تجربه زیاد و آشنایی بسیار خوب با ترویج کتاب ندارند. تسهیل‌گران و مسئولان فرهنگی زندان‌ها در شهرستان‌ها اگر بیش از این به فعالیت تجارب ما در ترویج کتابخوانی اعتماد کنند بی‌شک در پیشبرد فعالیت‌های فرهنگی در زندان‌ها موفق‌تر خواهند بود.»
نظرات