ایران جمعه: پاسخ به این سؤال شاید تدبیری است که در کشورهای پیشرفته سال‌ها پیش اندیشیده شد اما به فراخور سرعت لاک‌پشتی در بسیاری از حوزه‌ها، به تازگی وارد گفتمان اقتصادی ما شده است. دغدغه‌ای که موجب شد تا اهمیت تولیدات دانش‌بنیان برجسته شود و کشور به فکر چاره‌ای از هجوم تولیدات کشورهای دیگر باشد تا با کاهش وابستگی به منابع و تولیدات، قوت اقتصادی خود را افزایش دهد. امروز ادبیات بخش‌های فناوری کشور به سمت و سوی حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان متمایل شده است. اما این قدم‌های نخست با چالش‌هایی همراه است که به تعبیر جواد گوهری مدیرعامل شرکت تعاونی دانش‌بنیان پیشگامان توسعه گیاهان زراعی، بخش قابل توجهی از آن با کارسازی از سوی دولت حل و فصل می‌شود. با هم این گفت‌و‌گو را که گویای افت و خیزهای فعالیت یک شرکت دانش‌بنیان است، می‌خوانیم.
یکی از چالش‌های ما در رقابت‌های بین‌الملل تولید محصولات کیفی است. بفرمایید چه تمایزی در تولیدات شما نسبت به مشابه آن در بازار وجود دارد؟
شرکت ما قریب به یک دهه است که فعالیت خود را در زمینه تولید بذر آغاز کرده است و ایده اولیه آن تولید بذر هیبرید چغندرقند در کشور و رقابت با شرکت‌های اروپایی بود. در وضعیت فعلی هم یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایش همین تولید بذر چغندرقند است.
اصولاً اصلاح رقم و تولید بذر چغندرقند دارای پیچیدگی‌های زیادی است به طوری که ایران در دهه 20 اقدام به تشکیل بنگاه تولید بذر چغندرقند کرد. این بنگاه تا اوایل دهه 60 صدرصد بذر مورد نیاز کشور را تأمین و تولید می‌کرد اما با تغییر آن از بنگاه به مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند عملاً از تولید فاصله گرفت و به یک مؤسسه تحقیقاتی و آکادمیک تبدیل شد و همزمان با ورود بذر خارجی به کشور، ارقام تولیدی این مؤسسه قادر به رقابت با ارقام چغندرقند وارداتی نبودند. در اوایل دهه 90، محققین این مؤسسه که از توان علمی خود خاطر جمع بودند و صرفاً وجود مقررات و ضوابط دولتی و آکادمیک را دلیل ناکارآمدی فعالیت‌های خود می‌دیدند با شکل‌گیری قانون مترقی حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، بارقه امید در آنها شکل گرفت و با راه‌اندازی یک شرکت تعاونی اقدام به تولید بذر کردند. این شرکت از سال 1392 رسماً فعالیت خود را شروع کرد و هم اکنون در حال رقابت شدید در بازار ایران با 9 شرکت اروپایی برای فروش بذر ارقام چغندرقند است.
این شرکت با تولید بذر ارقام مختلف چغندرقند به قیمت رقابتی اولاً به کشاورزان چغندرکار کمک می‌کند تا از بذر مرغوب و با قیمت مناسب استفاده کنند و ثانیاً به‌دلیل اینکه این شرکت رقیب 9 شرکت اروپایی فعال در ایران است، لذا آن شرکت‌ها قادر به تحمیل قیمت‌های بالا به کشاورزان ایرانی- مشابه آنچه که در کشورهای همجوار رخ می‌دهد و قیمت بذر چغندرقند تولید اروپا دو برابر ایران است- نیستند.
همچنین اخیراً تولید بذر هیبرید محصولات سبزی و صیفی را نیز شروع کردیم و فعلاً دو رقم خیار و گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای به نام‌های «امپایر» و «باریز» تولید و معرفی کردیم که به‌صورت نمونه به گلخانه‌داران توزیع شده تا آنها را در شرایط گلخانه خود بررسی کنند. ایران در زمینه بذر هیبرید سبزی و صیفی تقریباً وابسته است و کل بذر مورد نیاز خود را از طریق واردات تأمین می‌کند. این شرکت امیدوار است تا دو سال آینده بتواند تا 5 درصد بذر خیار و گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای و مزرعه‌ای مورد نیاز کشور را در داخل تولید کند.
آیا حمایتی از سوی نهادهای دولتی برای توسعه آن دریافت کرده‌اید؟
بله بیشترین حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بوده که در اینجا لازم است از همه همکاران آن مجموعه تشکر و قدرانی شود و سایر نهادها از جمله وزارت جهاد کشاورزی یا سایر وزارتخانه‌‌هایی که به آنها مراجعه شده عملاً حمایتی صورت نگرفته است همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی نیز در این خصوص حمایت می‌کنند ولی کلاً حمایت‌ها کافی نیست.
علاوه بر این به اعتقاد بنده رویدادهایی که به منظور ترویج و تبلیغ محصولات دانش‌بنیان برگزار می‌شود کافی و بهینه است اما مهم‌تر از آن عزم دولت بر مبارزه با قاچاق و همچنین واردات بی‌رویه باید باشد. چراکه واردات بدون برنامه از مهم‌ترین مسائلی است که شرکت‌های دانش‌بنیان را کلافه کرده و از آن رنج می‌برند. در مقابل دیپلماسی اقتصادی با برنامه نیز حاکم نیست تا در برابر واردات ما نیز بتوانیم در کشورهایی که مزیت صادراتی داریم ورود کنیم لذا پیشنهاد می‌شود این رویدادها به بیرون از مرزهای کشور سوق داده شوند. به طور مثال در کشور ترکیه به منظور حمایت از تولید داخل مصوب کرده‌اند که هر شرکت خارجی وارد کننده بذر بعد از دو سال فعالیت در کشور باید تولید خود را به داخل کشور ترکیه انتقال دهد که این امر مورد شکوفایی شدید تولید داخل شده است.
دانشمندان و کارشناسان ما در این زمینه توانمند هستند و ما می‌توانیم موفق‌تر از امروز عمل کنیم اما شرایط فعلی و مشکلات تبادلات ارزی کار را با تنگنا مواجه کرده است.
با توجه به شرایط بازار و مسائل اقتصادی کشور، چه پیشنهاداتی در تجاری‌سازی محصولات بویژه با رویکرد حضور در بازارهای بین‌المللی دارید؟
ما در زمینه بذر محصولات کشاورزی فعالیت می‌کنیم. در حال حاضر قیمت بذر یک کیلو گوجه‌فرنگی یا هر بذر هیبریدی از یکصد بشکه نفت بیشتر است بنابراین ورود به بازارهای بین‌المللی از اهم اموری است که کشور باید به آن بپردازد. ما به جای صادرات هندوانه می‌توانیم با نصف آب مصرفی بذر هندوانه صادر کنیم و درآمد ارزی 10برابری داشته باشیم اما باید به صراحت عرض کنم این کشور جاده‌ای برای صادرات ندارد اما جاده‌های واردات آن اتوبان هستند. ما برای صادرات بذر به کشورهای مختلف باید سیمای کشاورزی آنها و میزان واردات آن کشورها و قیمت‌های آنها و قوانین و مقررات مرتبط با واردات در آن کشورها را بدانیم که تهیه این اطلاعات هم زمانبر و هم مستلزم هزینه فراوان است و امکان استقرار دفتر و نمایندگی در کشورهای دیگر برای شرکت‌های دانش‌بنیان به‌طور انفرادی هزینه‌های بالایی طلب می‌کند که از توان آنها خارج است؛ این زمینه‌ها را باید دولت کارسازی کند لذا پیشنهاد می‌شود بخش دیپلماسی کشور و رایزن‌های اقتصادی ایران در کشورها چنین امکانات و اطلاعاتی را تهیه و در اختیار شرکت‌های داخلی قرار دهند تا بتوانیم راحت‌تر و ساده‌تر به کشورها ورود داشته باشیم.
چقدر سیاستگذاری‌ها و موضوعات روز جامعه مانند تحریم‌ها، موانع صادراتی و مشکلات اقتصادی در کار شما تأثیر داشته است؟
یقیناً قطعی کانال‌های ارتباطی تأثیر منفی بر ارتباط ما با شرکای خارجی و حتی کشاورزان داخلی می‌گذارد و کار را سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌کند بویژه سیاستگذاری‌های نهادهای مختلف همسو نیستند و بویژه قوانین حمایتی متناقض هستند که موارد آنها زیاد است.
این شرکت مفتخر است برای 8 نفر به‌صورت مستقیم و برای 35 نفر غیرمستقیم اشتغال ایجاد کند و از درآمد خود، حقوق و هزینه‌های آن را پرداخت نماید. ضمناً شرکت از طریق درآمدهای خود در حال توسعه است. بنابراین حمایت‌ها می‌تواند این توسعه را دوچندان کند.
انتهای پیام/